Phố cổ Hà Nội nơi “đặc trưng” với những không gian sống chật hẹp, xuống cấp

(Xây dựng) – Với diện tích chỉ vỏn vẹn 2,1m chiều ngang và sâu đến 70m, ngôi nhà số 75 phố Thuốc Bắc (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) là một trong những ngôi nhà có không gian sống tập thể của nhiều hộ gia đình độc và lạ tại Thủ đô Hà Nội.

Mặt tiền của ngôi nhà số 75 phố Thuốc Bắc.

Ngôi nhà hẹp và sâu này nằm tại số 75 con phố Thuốc Bắc, giữa khu phố cổ Hà Nội với 4 hộ gia đình sống chung. Ngoài mặt tiền, nơi thuộc quyền sở hữu của bà Vũ Thị Điềm – 76 tuổi được cho thuê làm cửa hàng bán đồ kim khí.

Từ góc nhìn của một người khách đến chơi nhà, địa chỉ 75 Thuốc Bắc dường như là một con ngõ với nhiều gia đình sống khép kín, chỉ sử dụng ngõ làm lối đi chung. Nhưng khi vào trong, khá nhiều người sẽ bất ngờ vì không gian sống “không khép kín” theo đúng nghĩa đen của các hộ dân ở đây.

Thoạt đầu, ai cũng tưởng đây là một con ngõ đi chung.

Bà Điềm – một người ít ai biết đã từng đạt giải thưởng Kovalevskaya với lớp mạ cột điện của đường dây 500kV cho biết: “Đây chỉ là lối đi từ nhà sang nhà khác, các gia đình trong ngõ hầu hết toàn người lớn tuổi nên sống chung không ngăn ngõ vì chiều ngang quá hẹp chỉ 2.1m, ngăn ngõ thì hết chỗ kê giường”. Bà còn giải thích, nếp sống các hộ ở đây từ xưa đến nay đã quen với việc sống chung, không có gì bất tiện như nhiều người vẫn nghĩ.

Bà Vũ Thị Điềm giải thích về con ngõ “không khép kín” của mình.

Trước kia, ngôi nhà rộng theo giấy tờ là 2.95m nhưng thời Pháp xây tường khá dày tận hơn 35cm mỗi bên chưa kể gạch ốp mà sau này ốp lại nên giờ ngôi nhà chỉ còn rộng đúng 7 ô gạch, khoảng 2.1m.

Các hộ dân sinh hoạt từ ăn uống, ngủ nghỉ không hề khép kín.

Nhà này lần lượt qua nhà khác, từ giường ngủ, bếp ăn,… đều có thể đi qua khi nhà khác đang ngủ hay ăn uống.

Bà Điềm nói, bà cũng như các hộ dân khác ở đây đều đã quen với việc đang ngủ hay ăn có người nhà trong đi qua vì đã đều sống ở đây được nhiều năm. Trước kia, ngôi nhà 75 Thuốc Bắc có tới 9 hộ, nhưng hiện nay chỉ còn 4 hộ sinh sống trên một mặt bằng duy nhất không có tầng hai. Bà Điềm là hộ gia đình ở ngoài cùng nên bà giữ chìa khóa và phụ trách kiểm tra cửa mỗi sáng và tối.

Ngôi nhà số 75 Thuốc Bắc trước kia là xưởng dệt len Cự Hiền từ thời Pháp của gia đình bà Vũ Thị Điềm. Đến thời kỳ hoạt động Cách mạng, ngôi nhà được đục thông sang phố Hàng Bồ và sát với phố Hàng Cân. Sau này được lấp đi nhưng ngôi nhà vẫn sâu đến 70m. Trong tất cả các hộ dân ở đây thì chỉ có nhà bà Điềm là có tầng hai, giữ được gần như nguyên vẹn dấu tích của một ngôi nhà cổ.

Cầu thang gỗ từ những năm đầu thế kỷ XX.

Gian thờ vẫn được gìn giữ nguyên vẹn từ ban thờ, khung cửa đến gạch lát nền.

Vách gỗ và ô chữ Thọ từ trước năm 1945 của nhà bà Điềm.

“Tôi giữ gìn gần như nguyên vẹn những gì từ thời bố tôi chuyển về đây trước năm 1945 nhưng giờ tầng hai chỉ để lưu giữ và thờ cúng chứ tôi vẫn ngủ và sinh hoạt dưới tầng một để trông nhà và khóa cửa” – Bà Điềm cho hay. Mặc dù các hộ đều có chìa khóa cửa ngoài chung, nhưng bà vẫn cẩn thận kiểm tra cửa đến đêm mới đi ngủ. “Khi đang ngủ thì người đi qua đi lại là chuyện bình thường, các nhà ở đây không phải họ hàng gì nhưng sống rất tử tế, trước kia còn ăn cơm chung, nhưng giờ thì thôi vì mỗi người ăn một giờ.” – bà vui vẻ nói thêm.

Nơi bà Điềm ngủ nghỉ và đọc sách.

Bà còn kể một câu chuyện rằng trước kia, thời còn đi làm nghiên cứu hóa học, quen nhiều chuyên gia nước ngoài và mời họ đến nhà chơi, họ hỏi vui rằng: Bà ngủ ngoài ngõ à? Sao không vào nhà, ai lại ngủ ở lối đi thế này?

Bếp, vệ sinh và nơi giặt giũ của nhà bà Điềm có giếng trời thoáng đãng.

Khu vực phố cổ Hà Nội có mật độ dân cư khá cao với nhiều hộ dân sống trong không gian hẹp và không khép kín, nhưng dẫu sao với nhiều người dân ở đây, nhất là những người lớn tuổi ở đây từ khi sinh ra và giữ gìn ngôi nhà cổ đầy kỷ niệm về một thời đã qua thì thật sự: “Đất đã hóa tâm hồn!”. Mọi khó khăn trong cuộc sống dường như biến mất và nhiều khi, theo lời bà Điềm nói: “Vui lắm cháu ạ!”.