Thanh Hóa: Cần kiểm tra và xử lý hoạt động khai thác tại mỏ cát số 30 của Công ty Đức Lộc

(Xây dựng) - Theo phản ánh của người dân địa phương, hoạt động khai thác cát tại mỏ cát số 30 ở xã Vĩnh Yên, huyện Vĩnh Lộc (Thanh Hóa) của Công ty Cổ phần Thương mại Đức Lộc (Công ty Đức Lộc) đã gây ảnh hưởng đến đời sống, sinh hoạt của họ.

Một điểm sạt lở ăn sâu vào bờ và mỏm đất, sỏi nhô lên do hút cát giữa dòng sông.

Mỏ cát số 30 tại xã Vĩnh Yên được UBND tỉnh cấp Giấy phép khai thác khoáng sản và thuê đất số 222/GP-UBND ngày 23/6/2014, thời hạn 13 năm 8 tháng, diện tích mỏ 64.584,5m2; trữ lượng địa chất (trữ lượng khai thác 272.615m3). Than khoáng: dạng khối; công suất khai thác 20.000m3/năm; mức sâu khai thác: đến Cos +4,55m.

Theo phản ánh của người dân, hoạt động khai thác cát tại đây đã gây ảnh hưởng đến đời sống, sinh hoạt của các hộ dân. Trong đó, đáng lo ngại nhất là tình trạng sạt lở bờ sông Mã diễn ra ngày càng nghiêm trọng, nguy cơ “nuốt chửng” những bãi bồi màu mỡ, bạt ngàn mía, ngô và các loại rau, màu dọc triền sông của bà con. Cùng với đó là sự “quấy nhiễu” về tiếng ồn, bụi bặm, nước thải từ bãi tập kết, từ các phương tiện khai thác, máy móc, xe vận chuyển…

Đặc biệt, người dân thôn Thượng vẫn còn nhớ rõ một “sự kiện” xảy ra tại đây: Chiều 21/6/2019, cả làng giật mình bởi một tiếng nổ lớn phát ra từ lòng đất làm 17 nhà dân thôn Thượng bị nứt tường, nhiều giếng nước của bà con bỗng dưng cạn trơ đáy. Nói về vụ việc này, một người dân đã sinh ra và lớn lên tại đây cho biết, năm nay bà đã 60 tuổi, nhưng chưa bao giờ thấy có sự lạ lùng, đáng sợ như vậy. Theo bà cũng như hầu hết người dân trong thôn, nguyên nhân gây hiện tượng này là do hoạt động khai thác cát ồ ạt, quá công suất gây nên. Trước sự việc này, lãnh đạo thôn đã phản ánh lên xã, đề nghị kiểm tra làm rõ, sau đó có các đoàn kiểm tra về làm việc, đưa ra kết luận là do người dân khai thác nước ngầm quá mức, làm rỗng túi nước gây sập hang cácxtơ (karst) tạo tiếng nổ lớn?

Tìm hiểu thực tế tại điểm tập kết trung chuyển của mỏ cát số 30, PV đã ghi nhận tình trạng cát đổ tràn lan, cát lẫn nước vương vãi chảy lênh láng khắp nơi, tạo thành những ao, hố nước bùn sâu hoắm, những “dòng sông” cát lẫn nước bùn chảy ngang, dọc rồi đổ xuống sông, có chỗ cát tràn cả vào bãi bồi canh tác của bà con, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sản xuất của người dân.

Tàu hút cát công suất lớn hoạt động tại mỏ.

Sau khi trao đổi và được sự đồng ý của người quản lý tại đây, PV đã được một lái máy xúc của mỏ chở đi tác nghiệp dọc triền sông, trong phạm vi khai thác theo giấy phép của mỏ. Trước mắt PV là những chiếc tàu hút cát công suất lớn đang nổ máy xình xịch, cắm vòi hối hả hút cát giữa dòng sông. Ven bờ, nhiều đoạn sông sạt lở tạo thành những hàm ếch, những vũng lớn sâu hút ẩn khuất sau lùm cây, khoét sâu vào bờ, tạo thành những “chiếc bẫy” nguy hiểm cho gia súc và những ai sơ ý. Dưới sông, có đoạn xuất hiện những đụn đất lẫn sỏi nhô lên giữa dòng nước, ngăn cản dòng chảy của sông và lưu thông của thuyền bè qua lại. Phía bên trong bãi bồi là những ruộng mía, ngô xanh tốt của người dân. Không biết với tình trạng sạt lở đang diễn ra, những cánh đồng bãi bồi màu mỡ, đem lại nguồn thu nhập chính cho bà con nông dân này còn tồn tại được bao lâu?

Trao đổi với lãnh đạo xã, được biết các năm trước, tình trạng khai thác cát trái phép có diễn ra, chính quyền đã bắt, xử lý một số vụ “cát tặc”, nhưng thủ phạm không phải phương tiện của mỏ cát 30. Riêng trong vài tháng trở lại đây, huyện đã chỉ đạo các cấp, ngành tổ chức kiểm tra, xử lý quyết liệt nên đã dẹp được nạn khai thác trái phép, khai thác ngoài vị trí, quá giờ quy định đối với các mỏ, trong đó có mỏ cát của Công ty Đức Lộc.

Được biết, hiện nay trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa nói chung và huyện Vĩnh Lộc nói riêng, lĩnh vực khai thác khoáng sản, trong đó có khai thác cát, sỏi đang được UBND tỉnh chỉ đạo tăng cường kiểm tra, xử lý quyết liệt. Một số doanh nghiệp bị xử phạt vi phạm hành chính số tiền lớn, có doanh nghiệp bị tịch thu phương tiện, đình chỉ khai thác. Thậm chí mới đây, cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Thanh Hóa đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can và tạm giữ hình sự 2 đối tượng ngụ tại thị trấn Quý Lộc, huyện Yên Định để điều tra về tội khai thác cát trái phép số lượng lớn tại mỏ cát số 41. Mỏ cát này cũng của Công ty Đức Lộc cho thuê lại theo hình thức giao khoán.

Bãi tập kết, trung chuyển cát của Công ty Đức Lộc.

Trở lại vụ việc mỏ cát số 30 tại xã Vĩnh Yên, theo PV, thông tin của lãnh đạo UBND xã về quản lý việc khai thác cát có thể chính xác. Bởi vì trong thời gian cao điểm này, chủ mỏ cũng như các doanh nghiệp, chủ phương tiện khác không dám mắc vi phạm như khai thác ngoài vị trí một cách quá lộ liễu, khai thác vào sáng sớm hay ban đêm để bị xử lý.

Tuy nhiên, việc truy quét, kiểm tra, ngăn chặn nạn khai thác trái phép, khai thác ngoài vị trí, ngoài giờ quy định mới chỉ là một phần trong công tác quản lý Nhà nước về lĩnh vực này. Tình trạng sạt lở bờ sông vẫn diễn ra ngày càng nghiêm trọng, gây nguy cơ mất đất canh tác, thậm chí cả nhà cửa, công trình phụ của người dân đã và đang hiển hiện ngày càng rõ.

Vậy nguyên nhân nào dẫn đến thực trạng này? Theo chúng tôi, đó là do việc kiểm tra, xử lý của cơ quan chức năng đối với hoạt động khai thác cát, sỏi chưa được tiến hành chặt chẽ và đầy đủ. Vẫn còn để nhiều “kẽ hở” như: Việc kiểm tra, giám sát về công suất khai thác, về độ sâu (Cos) được phép khai thác, về thực hiện những nội dung trong báo cáo đánh giá tác động môi trường (hoặc cam kết, kế hoạch bảo vệ môi trường) và đề án cải tạo, phục hồi, môi trường của doanh nghiệp đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Những điểm sạt lở ăn sâu, che kín bởi cây cối rậm rạp, gây nguy hiểm cho người và gia súc.

Đối chiếu những nội dung này, qua ghi nhận của PV (như đã nêu về bãi tập kết cát của mỏ cát số 30) rõ ràng Công ty Đức Lộc đã vi phạm nghiêm trọng quy định về bảo vệ môi trường, không thực hiện đúng như cam kết, phương án đề ra đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt như: Để nước thải, cát lẫn bùn đất chảy tràn lan khắp nơi và đổ xuống dòng sông gây mất vệ sinh, ô nhiễm môi trường; hút cát để lại những mô đất, sỏi nổi trên sông làm thay đổi dòng chảy, cản trở thoát lũ khi mưa lớn... Nghiêm trọng hơn là việc khai thác cát mà theo dư luận cho là vượt công suất khai thác, hút cát quá độ sâu cho phép dẫn đến sạt lở bờ sông. Trong đó có sự cố xảy ra ngày 21/6/2019, mặc dù đã được cơ quan chuyên môn kiểm tra, đưa ra kết luận, nhưng vẫn chưa làm người dân sở tại thực sự an tâm.

Để đảm bảo môi trường, cuộc sống bình yên của người dân xã Vĩnh Yên, đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa chỉ đạo các cấp chính quyền, các Sở, ngành chức năng tổ chức kiểm tra toàn diện và xử lý nghiêm những vi phạm (nếu có) trong hoạt động khai thác cát, sỏi tại mỏ cát số 30 của Công ty Đức Lộc.