Phát triển nhà ở xã hội: Mở rộng đối tượng và linh hoạt chính sách

(Xây dựng) – Sau khi tiếp thu ý kiến của các Đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) đã được chỉnh sửa, hoàn thiện nhiều chính sách quan trọng về nhà ở xã hội. Trong tương lai, loại hình nhà ở này sẽ được thúc đẩy phát triển với nhiều cơ chế thông thoáng hơn.

Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) bổ sung thêm 01 nhóm đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội.

Bổ sung thêm đối tượng hưởng chính sách

Thời gian qua, cử tri tại nhiều địa phương kiến nghị Nhà nước xây dựng nhà ở xã hội, mở rộng đối tượng được mua nhà ở xã hội nhằm phục vụ nhu cầu người dân có thu nhập thấp. Đồng thời thêm chính sách hỗ trợ để đẩy mạnh phát triển loại hình nhà ở này trong tương lai.

Hay có địa phương còn kiến nghị với Chính phủ cho phép thực hiện các dự án đầu tư nhà ở xã hội tập trung, đồng bộ, toàn diện. Thậm chí chủ trương đầu tư bằng nguồn ngân sách cho phần hạ tầng xã hội tại các khu nhà ở xã hội để giảm giá thành cho người dân.

Nhiều ý kiến cử tri cũng quan tâm đến việc vay vốn cho thuê, mua nhà ở xã hội và nên nới rộng đối tượng chịu thuế (ngưỡng 11 triệu đồng/tháng). Về vấn đề này, Bộ Xây dựng cho rằng, do nguồn lực của Nhà nước còn hạn chế nên việc cân đối nguồn ngân sách cho phát triển nhà ở xã hội trong thời gian qua gặp nhiều khó khăn. Do đó, việc quy định về điều kiện thu nhập để được hưởng chính sách nhà ở xã hội là cần thiết nhằm tập trung giải quyết nhà ở cho nhóm đối tượng có thu nhập thấp.

Hiện nay, theo quy định tại Điều 49 Luật Nhà ở có 10 nhóm đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội, bao gồm: (1) Người có công với cách mạng theo quy định của pháp luật về ưu đãi người có công với cách mạng; (2) Hộ gia đình nghèo và cận nghèo tại khu vực nông thôn; (3) Hộ gia đình tại khu vực nông thôn thuộc vùng thường xuyên bị ảnh hưởng bởi thiên tai, biến đổi khí hậu; (4) Người thu nhập thấp, hộ nghèo, cận nghèo tại khu vực đô thị; (5) Người lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp trong và ngoài khu công nghiệp.

Bên cạnh đó còn có đối tượng (6) Sỹ quan, hạ sỹ quan nghiệp vụ, hạ sỹ quan chuyên môn kỹ thuật, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân trong cơ quan, đơn vị thuộc công an nhân dân và quân đội nhân dân; (7) Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức, viên chức; (8) Các đối tượng đã trả lại nhà ở công vụ theo quy định.

Và đối tượng (9) Học sinh, sinh viên các học viện, trường đại học, cao đẳng, dạy nghề; học sinh trường dân tộc nội trú công lập được sử dụng nhà ở trong thời gian học tập; (10) hộ gia đình, cá nhân thuộc diện bị thu hồi đất và phải giải tỏa, phá dỡ nhà ở theo quy định của pháp luật mà chưa được Nhà nước bồi thường bằng nhà ở, đất ở.

Cũng mới đây, dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) đã được Chính phủ trình Quốc hội khóa XV cho ý kiến tại Kỳ họp 5 (tháng 5/2023) và dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 6 (tháng 10/2023) tới. Theo đó trong dự thảo Luật, ngoài những đối tượng đang được quy định tại Luật Nhà ở năm 2014 đã bổ sung thêm 01 nhóm đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội là doanh nghiệp, hợp tác xã trong khu công nghiệp thuê nhà lưu trú công nhân.

Nhà nước với các chính sách linh hoạt

Trong nhiều năm vừa qua, việc chăm lo giải quyết nhà ở cho người dân luôn được Đảng và Nhà nước ta quan tâm và xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Đặc biệt là việc đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội để giải quyết nhu cầu chỗ ở cho các đối tượng thu nhập thấp.

Theo Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng), hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và các chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội đến nay đã tạo được hành lang pháp lý tương đối đầy đủ, đảm bảo hỗ trợ và khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào phát triển nhà ở xã hội.

Cụ thể như: Các dự án nhà ở xã hội được miễn tiền sử dụng đất, giảm 50% thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, hỗ trợ đầu tư hạ tầng kỹ thuật trong và ngoài dự án, cho vay ưu đãi lãi suất thấp...

Số liệu thống kê đến tháng 3/2023, trên địa bàn cả nước đã hoàn thành 307 dự án nhà ở xã hội khu vực đô thị, quy mô xây dựng khoảng 157.100 căn, với tổng diện tích hơn 7.950.000m2. Đang tiếp tục triển khai 294 dự án (bao gồm các dự án đang xây dựng và dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư), với quy mô xây dựng khoảng 288.499 căn, với tổng diện tích khoảng 14.425.000m2.

Tuy nhiên, với kết quả trên, nhiều chuyên gia đánh giá vẫn chưa đạt yêu cầu đề ra của Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia. Nguyên nhân chính cũng đã được các nhà quản lý phân tích, chỉ rõ, đó là: Do thiếu quỹ đất để xây dựng nhà ở xã hội; vướng mắc trong thủ tục lựa chọn chủ đầu tư; thiếu nguồn vốn ưu đãi; cơ chế khuyến khích chủ đầu tư chưa thực chất, chưa đủ mạnh để thu hút doanh nghiệp; thủ tục đầu tư phát triển nhà ở xã hội còn phức tạp, kéo dài... một số tổ chức, cá nhân chưa tuân thủ quy định pháp luật về nhà ở xã hội do các chế tài xử lý còn thiếu hoặc chưa đủ mạnh.

Sau Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, Chính phủ đang tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) theo ý kiến đóng góp của các Đại biểu Quốc hội. Trong đó, hoàn thiện đề xuất sửa đổi các chính sách liên quan đến: Quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội; lựa chọn chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội; ưu đãi chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội để cho thuê, cho thuê mua, bán; xác định giá bán, giá cho thuê, giá cho thuê mua nhà ở xã hội...

Các chính sách được sửa đổi, bổ sung lần này nhằm khuyến khích, đẩy mạnh đầu tư, phát triển nhà ở xã hội và đảm bảo giá nhà ở xã hội ở mức vừa phải để cán bộ, công nhân, người lao động có thu nhập thấp có điều kiện mua nhà ở, ổn định cuộc sống.

Bên cạnh đó, để thúc đẩy việc phát triển nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp, ngày 03/4/2023, tại Quyết định số 338/QĐ-TTg, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 01 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030”.

Mục tiêu Đề án 01 triệu căn hộ nhà ở xã hội: Đến năm 2030, tổng số căn hộ các địa phương hoàn thành khoảng 1.062.200 căn. Để hoàn thành mục tiêu nêu trên, trong Đề án đã đề ra các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, đồng bộ để các Bộ, ngành, địa phương triển khai thực hiện.

Để góp phần thực hiện mục tiêu của Đề án, Ngân hàng Nhà nước đã triển khai Chương trình tín dụng khoảng 120.000 tỷ đồng để cho chủ đầu tư và người mua nhà của các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân vay với lãi suất thấp hơn khoảng từ 1,5 - 2% so với lãi suất cho vay trung dài hạn VNĐ bình quân của các ngân hàng thương mại nhà nước (bao gồm Agribank, BIDV, Vietcombank, Vietinbank) trên thị trường trong từng thời kỳ và các ngân hàng thương mại ngoài Nhà nước có đủ điều kiện với từng gói tín dụng cụ thể.

Trong thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục phối hợp với Ngân hàng Nhà nước và các Bộ, ngành, địa phương tháo gỡ các vướng mắc về cơ chế, chính sách, pháp luật, triển khai hiệu quả gói hỗ trợ 120 nghìn tỷ, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân khu công nghiệp.