Phạm vi công chứng hợp đồng, giao dịch về bất động sản

(Xây dựng) – Vừa qua, Bộ Tư pháp nhận được câu hỏi của ông Hồ Chí Lil (Thành phố Hồ Chí Minh) gửi tới nhờ hướng dẫn giải đáp về phạm vi công chứng hợp đồng, giao dịch về bất động sản.

Ảnh minh họa (Nguồn: Internet).

Chú của ông Hồ Chí Lil (Thành phố Hồ Chí Minh) là người gốc Việt Nam định cư tại Hoa Kỳ, chỉ có quốc tịch Hoa Kỳ, không có quốc tịch Việt Nam. Hiện chú ông Lil đã chết và để lại di sản là bất động sản tại quận Tân Phú. Ông Lil đang đại diện thực hiện các thủ tục để khai nhận di sản đối với bất động sản này.

Ông Lil đã liên hệ với một vài tổ chức hành nghề công chứng thì bị từ chối với lý do chú ông không có quốc tịch Việt Nam, mặc dù bất động sản ở Việt Nam nhưng luật Việt Nam không điều chỉnh đối với trường hợp khai nhận di sản của người không có quốc tịch Việt Nam, do đó không thể khai nhận di sản theo pháp luật Việt Nam.

Ông Lil đề nghị cơ quan chức năng giải đáp, việc từ chối như vậy có đúng không và trường hợp chú ông giải quyết như thế nào?

Về vấn đề này, Bộ Tư pháp trả lời như sau:

Khoản 2, Điều 680, Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định: “Việc thực hiện quyền thừa kế đối với bất động sản được xác định theo pháp luật của nước nơi có bất động sản đó”.

Khoản 1, Điều 107, Bộ luật Dân sự quy định, bất động sản bao gồm: Đất đai, nhà, công trình xây dựng gắn liền với đất đai; tài sản khác gắn liền với đất đai, nhà, công trình xây dựng; tài sản khác theo quy định của pháp luật.

Theo Khoản 1, Điều 1, Luật Công chứng năm 2014: “Công chứng là việc công chứng viên của một tổ chức hành nghề công chứng chứng nhận tính xác thực, hợp pháp của hợp đồng, giao dịch dân sự khác bằng văn bản, tính chính xác, hợp pháp, không trái đạo đức xã hội của bản dịch giấy tờ, văn bản từ tiếng Việt sang tiếng nước ngoài hoặc từ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt mà theo quy định của pháp luật phải công chứng hoặc cá nhân, tổ chức tự nguyện yêu cầu công chứng”.

Về phạm vi công chứng hợp đồng, giao dịch về bất động sản, Điều 42, Luật Công chứng quy định: “Công chứng viên của tổ chức hành nghề công chứng chỉ được công chứng hợp đồng, giao dịch về bất động sản trong phạm vi tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi tổ chức hành nghề công chứng đặt trụ sở, trừ trường hợp công chứng di chúc, văn bản từ chối nhận di sản là bất động sản và văn bản ủy quyền liên quan đến việc thực hiện các quyền đối với bất động sản”.

Điểm b, Khoản 2, Điều 186, Luật Đất đai năm 2013 quy định người Việt Nam định cư ở nước ngoài được sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam có các quyền: “Chuyển quyền sử dụng đất ở khi bán, tặng cho, để thừa kế, đổi nhà ở cho tổ chức, cá nhân trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc diện được sở hữu nhà ở tại Việt Nam để ở; tặng cho nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở cho Nhà nước, cộng đồng dân cư, tặng cho nhà tình nghĩa theo quy định tại Điểm c, Khoản 2, Điều 174 của Luật Đất đai. Trường hợp tặng cho, để thừa kế cho đối tượng không thuộc diện được sở hữu nhà ở tại Việt Nam thì đối tượng này chỉ được hưởng giá trị của nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở”.

Căn cứ vào các quy định nêu trên thì ông Hồ Chí Lil có thể yêu cầu công chứng văn bản khai nhận di sản là bất động sản ở Việt Nam theo quy định của pháp luật. Công chứng viên căn cứ vào yêu cầu công chứng, hồ sơ yêu cầu công chứng vụ việc để xem xét, quyết định việc công chứng theo thẩm quyền và theo quy định của pháp luật.

Trong trường hợp có căn cứ cho rằng công chứng viên từ chối yêu cầu công chứng chưa phù hợp quy định của pháp luật, gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của ông thì ông có thể phản ánh đến Sở Tư pháp nơi tổ chức hành nghề công chứng đặt trụ sở để Sở Tư pháp xem xét, giải quyết.